Niemieckie obywatelstwo - przepisy prawa (7)
Tylko na urzędowych formularzach w języku niemieckim można złożyć wniosek do Bundesverwaltungsamt o potwierdzenie niemieckiego obywatelstwa (ewentualnie za pośrednictwem Niemieckiej Ambasady lub Konsulatu w Polsce). Dostępne są one tutaj.
Tłumaczenia formularzy na język polski, dzięki któremu łatwiej jest wypełnić te wnioski, dostępne są poniżej:
W procesie wnioskowania potwierdzenia niemieckiego obywatelstwa niezwykle ważne jest udokumentowanie niemieckich korzeni. Nie wszyscy są w posiadaniu starych oryginalnych dokumentów, które potwierdzają niemieckie obywatelstwo przodków. Aby zdobyć takie dokumenty należy zatem - w miarę możliwości - rozpocząć poszukiwania w gronie rodziny, w starych księgach parafialnych i innych miejscowych archiwach. Poza księgami parafialnymi w parafiach chrztu, ślubu lub zgonu naszych przodków, źródłem dokumentów są też archiwa, w których znaleźć można dokumenty o swoich przodkach przydatne do udokumentowania swojego niemieckiego pochodzenia. Podczas procesu rozpatrywania wniosku o potwierdzenie niemieckiego obywatelstwa przez BVA urząd ten jest zobowiązany do zwrócenia się do instytucji, które mogłyby posiadać dokumenty konkretnych przodków, o informacje i dokumenty dotyczące tych przodków i znajdujące się w danej instytucji.
Poniżej przedstawiamy listę archiwów przydatnych w poszukiwaniach dokumentów dot. niemieckiego obywatelstwa przodków:
- spis wszystkich archiwów niemieckich dostępny na stronach BVA Köln,
- Archiwa dla terytorium Pomorza - tutaj...
- Archiwa dla Śląska - tutaj...
Dokumentów szukać można także w polskich archiwach po podaniu w wyszukiwarce szukanej miejscowości. Wyszukiwarka archiwalna dostępna jest tutaj.
Wielu z gości naszego serwisu zastanawia się z pewnością, jakie korzyści niesie ze sobą posiadanie niemieckiego obywatelstwa. Odpowiadając sobie na to pytanie należy rozróżnić pomiędzy korzyściami, które czekają na otrzymujących potwierdzenie niemieckiego obywatelstwa z powodu pochodzenia od niemieckich przodków a zamieszkujących na terenie Polski, a tymi korzyściami, które obiecują sobie uzyskać osoby wnioskujące nadanie im niemieckiego obywatelstwa z powodu ich długotrwałego zamieszkania w Niemczech i "zżycia" się ich bardziej z krajem ich zamieszkania niż z krajem pochodzenia - Polską.
I chociaż podczas składania wniosku o nadanie obywatelstwa i tak rozpatrywane jest w pierwszym rzędzie, czy wnioskujący nie posiada w swoich korzeniach niemieckich przodków i przez to czy nie posiada już obywatelstwa niemieckiego, to nieco inne są w obu przypadkach motywy starania się o niemieckie obywatelstwo.
1. Dla otrzymujących potwierdzenie niemieckiego obywatelstwa są to przede wszystkim korzyści finansowe płynące z pomocy socjalnej przysługującej w Niemczech osobom bezrobotnym. Zasiłek ten (Arbeitslosengeld II), przysługujący nawet tym, którzy do tej pory nigdy nie pracowali a nie mają własnych środków do życia, nie jest do porównania z zasiłkiem otrzymywanym w Polsce. Gwarantuje on bowiem nie tylko opłacenie czynszu za mieszkanie, ale również fundusze na godne życie. Kwota tego zasiłku wynosi średnio 650,- EUR miesięcznie dla osoby samotnej i ok. 1000,- EUR miesięcznie dla małżonków. Dzieci osób bezrobotnych mają prawo dodatkowo do zasiłku zwanego Kindergeld (184,- EUR/miesiąc) oraz dodatku w wysokości ok. 50,- EUR oraz do pokrycia przypadającej na nich części czynszu. Wielkość mieszkania, którego czynsz zostaje przez urząd pokryty również nie jest wcale mała. Dla rodziny 3-osobowej są to max. 75 metry kwadratowe, dla 2-osobowej max. 60 metrów kw. i odpowiednio więcej dla większych rodzin). Standard mieszkania nie gra tu również żadnej roli i wcale nie jest poniżej średniej krajowej. Ważne jest, by czynsz nie przekraczał kwot ustalonych przez lokalne władze. Oprócz wyżej wymienionych korzyści należy wspomnieć o prawie do zasiłku rodzicielskiego (Elterngeld) dla dzieci od 0 do 1 roku życia, który wynosi min. 300,- EUR miesięcznie i wypłacany jest dodatkowo do wszelkich zasiłków socjalnych oraz o prawie do wyprawki dla niemowlęcia (ok. 1000,- EUR) oraz o prawie do pomocy na wyposażenie mieszkania (również w wysokości ok. 1000,- EUR).
To tyle korzyści finansowych. Przysługują one całym rodzinom o ile przyjamniej jeden z małżonków posiada niemieckie obywatelstwo. Oczywiście obywatelom polskim zamieszkałym w Niemczech nie posiadającym obywatelstwa niemieckiego także mogą przysługiwać takie same zasiłki, ale prawodawstwo niemieckie nie jest jeszcze w tej kwestii zupełnie jasne. Takich niejasności, niepewności i problemów z tym związanych unika się z pewnością, jeśli posiada się niemieckie obywatelstwo. Do tego należy dodać, że ci którzy nauczą się języka niemieckiego i szybko zintegrują się z niemieckim społeczeństwem mają szanse na o wiele większe zarobki niż w Polsce. Korzystanie na początku z pomocy finansowej państwa jest z pewnością dobrym startem w nową przyszłość w Niemczech. Przy tym pamiętać należy, że dotyczy to wcale nierzadko potomków tych osób, które poświęciły w przeszłości bardzo wiele dla państwa niemieckiego. Nierzadko robiły to pod przymusem. Dlaczego więc ich potomkowie nie mają skorzystać właśnie pośrednio przez nich z szansy stawianej im przez los i niemieckie państwo?
Niemieckie obywatelstwo przez urodzenie na terytorium Niemiec
Super UserOd 01.01.2000 dziecko urodzone w Niemczech z rodziców-obcokrajowców otrzymuje niemieckie obywatelstwo, gdy przynajmniej jedno z rodziców:
- od przynajmniej ośmiu lat przebywa na terenie Niemiec,
- posiada pozwolenie na pobyt (Aufenthaltsberechtigung) albo od przynamniej trzech lat nieograniczoną wizę pobytową, tzw. na stałe (unbefristete Aufenthaltserlaubnis).
Osoba, która w ten sposób (przez urodzenie na terenie Niemiec) otrzymała niemieckie obywatelstwo, musi się przed ukończeniu 21 roku życia pisemnie zdecydować, czy zachowuje niemieckie czy też inne obywatelstwo, które posiada. Jeśli osoba ta chce zachować niemieckie obywatelstwo, musi udowodnić rezygnację z obywatelstwa innego kraju. Nowelizacja ustawy o obywatelstwie z grudnia 2014 uwolniła między innymi osoby posiadające jako drugie obywatelstwo innego kraju Unii Europejskiej od obowiązku wyboru jednego z obywatelstw. Nie oznacza to jednak, że automatycznie osoby te zachowują niemieckie obywatelstwo. Zwolnienie z tego obowiązku wyboru musi być urzędowo potwierdzone przezd ukończeniem 21 roku życia przez Bundesverwaltungsamt w Kolonii.
Dzieci obcokrajowców urodzone przed 01.01.2000 nie wchodziły przez fakt urodzenia na terytorium Niemiec w posiadania niemieckiego obywatelstwa.
Urodzeni poza terytorium Niemiec po 31.12.1999
Dzieci urodzone z rodziców-Niemców poza terytorium Niemiec nie będą otrzymywać w przyszłości niemieckiego obywatelstwa, jeśli (przyszły) rodzic-Niemiec urodzony będzie po 31.12.1999 i przebywać będzie poza granicami Niemiec. Wyjątki od tej reguły:
- jeśli w przeciwnym razie dziecko stałoby się bezpaństwowcem,
- rodzic-Niemiec zgłosi w przeciągu roku od urodzenia dziecka jego narodziny w zagranicznym przedstawicielstwie Niemiec (ambasada, konsulat).
Jeśli oboje rodzice będą Niemcami, nie będzie przyznawane niemieckie obywatelstwo tylko wtedy, jeśli oboje będą urodzeni po 31.12.1999 poza granicami Niemiec i przebywać będą też tam na stałe.
Uzyskanie niemieckiego obywatelstwa przez adopcję
Adopcja dokonana w Niemczech przez posiadającego obywatelstwo niemieckie powoduje uzyskanie przez adoptowane dziecko, które nie ukończyło jeszcze 18 roku życia, niemieckiego obywatelstwa. W przypadku adopcji w Polsce zaleca się potwierdzenie tej adopcji w niemieckich urzędach.
Teoria
Możliwość uzyskania niemieckiego obywatelstwa przez Einbürgerung dotyczy kogoś, kto sam nigdy nie posiadał niemieckiego obywatelstwa i nie może wykazać się posiadaniem niemieckich przodków, ale przez scisłe kontakty z narodem niemieckim (małżeństwo z osobą posiadającą niemieckie obywatelstwo, dłuższe zamieszkanie na terenie Niemiec) poczuwa się do bycia jednym z członków tego narodu. Należy dodać, że takie rozwiązanie dotyczyć również może obywateli polskich, którzy niekoniecznie posiadają miejsce stałego zameldowania i miejsce rzeczywistego przebywania na terenie Niemiec. Mogą być także brani pod uwagę obywatele polscy zameldowani i przebywający na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. W takim wypadku stosuje się jednak rygorystyczne procesy sprawdzające nie tylko osobiste kontakty i więzi z narodem niemieckim, ale także bierze się pod uwagę korzyści jakie płynąć mogą z przyjęcia danego wnioskodawcy do grona członków narodu niemieckiego. Takie rozwiązanie wchodzi również w grę w wypadku obywateli polskich, którzy przez dłuższy okres przebywają i są zameldowani na terenie Republiki Federalnej Niemiec (np. z powodu małżeństwa z obywatelem niemieckim – wcale nierzadko spotyka się w Niemczech dwupaństwowców z polskim i niemieckim obywatelstwem oraz ich małżonka, który posiada wyłącznie obywatelstwo polskie). Jeśli jednak złożony zostanie wniosek o przyzanie Einbürgerung, to i tak w pierwszej kolejności zostanie sprawdzone, czy nie można by w danym przypadku stwierdzić posiadania już przez wnioskodawcę obywatelstwa niemieckiego odziedziczonego po niemieckich przodkach. Niemieckie obywatelstwo stwiedza się wtedy, a nie je przyznaje.
Konkretne przypadki
Einbürgerung dotyczy m.in. małżonków osób posiadajacych niemieckie obywatelstwo i partnerów tej samej płci pragnących otrzymać niemieckie obywatelstwo. W takim przypadku mają oni prawo do niemieckiego obywatelstwa, którego przyznanie tylko w wyjątkowych sytuacjach może zostać odrzucone.
Warunki uzyskania niemieckiego obywatelstwa dla małżonków obywateli niemieckich i partnerów (również tej samej płci) obywateli Niemiec
- małżeństwo powinno trwać i nie może być wszczęty lub nawet planowany proces rozwodowy,
- małżeństwo nie może być zawarte tylko i wyłącznie w celu otrzymania niemieckiego obywatelstwa,
- musi zostać postawiony wniosek,
- należy udowodnić zdolność do ustnego porozumiewania się w języku niemieckim i zobowiązać się do przestrzegania niemieckiego porządku prawnego i społecznego (obowiązek zdania odpowiedniego testu nie jest jeszcze prawnie wprowadzony na terenie całych Niemiec),
- okres pobytu na terenie Niemiec nie może być krótszy jak 3 lata i wykazywany jest przez posiadanie prawnego tytułu pobytu na terenie Niemiec: wiza lub tym podobne,
- małżeństwo musi trwać conajmniej dwa lata przy czym niemiecki partner musi przez ten czas posiadać już niemieckie obywatelstwo a nie dopiero co je orzymać,
- posiadanie na terenie Niemiec mieszkania lub domu,
- należy utrzymywać się z pracy własnej lub małżonka i nie korzystać ze środków pomocy socjalnej (w przeciwnym razie traci się prawo do przyznania obywatelstwa niemieckiego, ale można spróbować postawić wniosek o Ermessenseinbürgerung na zasadzie wyjątkowego oszacowania przez urzęd korzyści i strat dla państwa niemieckiego),
- niekaralność i brak podejrzeń o popełnienie przestępstwa (drobne wykroczenia nie są brane pod uwagę),
- należy zrzec się dotychczasowego obywatelstwa - obywatelstwa polskiego z powodu zasady wzajemności zrzekać się nie trzeba.
Warunki uzyskania niemieckiego obywatelstwa dla nie będących małżonkami obywateli niemieckich lub partnerami (również tej samej płci) obywateli Niemiec
- musi zostać postawiony wniosek,
- należy udowodnić zdolność do ustnego porozumiewania się w języku niemieckim i zobowiązać się do przestrzegania niemieckiego porządku prawnego i społecznego (obowiązek zdania odpowiedniego testu nie jest jeszcze prawnie wprowadzony na terenie całych Niemiec),
- okres pobytu na terenie Niemiec nie może być krótszy jak 8 lat i wykazać go należy posiadaniem prawnego tytułu pobytu na terenie Niemiec: wiza lub tym podobne,
- posiadanie na terenie Niemiec mieszkania lub domu,
- należy utrzymywać się z pracy własnej lub małżonka i nie korzystać ze środków pomocy socjalnej (w przeciwnym razie traci się prawo do przyznania obywatelstwa niemieckiego, ale można spróbować postawić wniosek o Ermessenseinbürgerung na zasadzie wyjątkowego oszacowania przez urzęd korzyści i strat dla państwa niemieckiego),
- niekaralność i brak podejrzeń o popełnienie przestępstwa (drobne wykroczenia nie są brane pod uwagę),
- należy zrzec się dotychczasowego obywatelstwa - obywatelstwa polskiego z powodu zasady wzajemności zrzekać się nie trzeba.
Gdzie i jakie wnioski składać?
Tych informacji udzielają jednostki administracji lokalnej.
Niemieckie obywatelstwo przez pochodzenie (dziedziczenie)
Super UserPosiadanie niemieckiego przodka w rodowodzie może być według niemieckiego prawa jednym z powodów do otrzymania potwierdzenia posiadania niemieckiego obywatelstwa. Fakt posiadania takiego przodka nie zawsze jest jasny nawet dla samego zainteresowanego. A warto zajrzeć w swoją historię. Opłaci się to przede wszystkim rodowitym mieszkańcom dzisiejszych terenów Polski, które na długo przed II wojną światową znajdowały się we władaniu i na obszarze państwa niemieckiego, albo ich potomkom, którzy dzisiaj niekoniecznie zamieszkują te same tereny. Chodzi tu przede wszystkim o Śląsk, Pomorze i Prusy Wschodnie (Mazury). Czasem wystarczy bowiem do stwierdzenia niemieckiego obywatelstwa fakt, że jeden z naszych przodków urodził się, przebywał na tych terenach i traktowany był jak obywatel Niemiec. A że przed wiekami nie rozróżniano tak ściśle jak dzisiaj przynależności do danego narodu i państwa, to wszyscy, którzy zamieszkiwali dane państwo niejako automatycznie stawali się jego oficjalnymi obywatelami.
Dzisiaj takie samo prawo mają ich potomkowie.
Jedno jest pewne: przez uzyskanie niemieckiego obywatelstwa nabywa się wszystkie prawa i przywileje (obowiązki także) pełnoprawnego obywatela Niemiec, co nie do pomyślenia byłoby w wypadku posiadania wyłącznie obywatelstwa polskiego. Chodzi tu m.in o otwarcie rynku pracy, o standard życia, wyższe zarobki i o zabezpieczenia socjalne, które stoją z pewnością na wyższym poziomie niż w Polsce, a nie przysługują - z wyjątkiem pewnych szczególnych sytuacji - obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej zamieszkałym na terenie Niemiec.
Szczegóły i warunki uzyskania potwierdzenia niemieckiego obywatelstwa przez niemieckie pochodzenie
Wobec osób urodzonych i/lub zamieszkałych w Polsce stosuje się następujące kryteria uznawania niemieckiego obywatelstwa:
a) osoby urodzony z małżeństwa:
Osoby urodzony przed 01.01.1975 mogą posiadać niemieckie obywatelstwo tylko wtedy, gdy ich ojciec był Niemcem (czyt. nawet jeśli nie było to nigdy wcześniej urzędowo potwierdzone, ale posiadał niemieckich przodków). Ten łańcuch pochodzeniowy sprawdzany jest wobec dziadka a nawet pradziadka do lat poprzedzających nawet rok 1914. Posiadanie niemieckiego obywatelstwa przypuszcza się wobec tego, kogo ojcowie (czyt. wyłącznie męska linia rodu) urodzili się i żyli między 1913 a 1945 rokiem w granicach Niemieckiej Rzeszy lub Wolnego Miasta Gdańska w granicach z 1937 roku.
Osoba urodzona po 01.01.1975 otrzymuje potwierdzenie niemieckiego obywatelstwa wtedy, kiedy jeden z rodziców (niezależnie czy matka czy ojciec) posiadał niemieckie obywatelstwo.
b) osoby urodzone poza małżeństwem:
Z reguły otrzymują takie osoby obywatelstwo matki.
Od 01.07.1993 może jednak również od ojca pochodzić niemieckie obywatelstwo jeśli:
- jest on Niemcem,
- istnieje ważne według prawa niemieckiego potwierdzenie lub uznanie ojcostwa,
- uznanie lub potwierdzenie ojcostwa zostało podjęte przed ukończeniem przez dziecko 23 roku życia.
Prawo niemieckie zna trzy główne sposoby uzyskania niemieckiego obywatelstwa:
nadanie niemieckiego obywatelstwa przez tzw. „Einbürgerung”
Takie rozwiązanie dotyczy kogoś, kto sam nigdy nie posiadał niemieckiego obywatelstwa i nie może wykazać się posiadaniem niemieckich przodków, ale przez scisłe kontakty z narodem niemieckim (małżeństwo z osobą posiadającą niemieckie obywatelstwo lub długotrwałe zamieszkanie na terenie Niemiec) poczuwa się do bycia jednym z członków tego narodu. Należy dodać, że takie rozwiązanie dotyczyć może również obywateli polskich, którzy niekoniecznie posiadają miejsce stałego zameldowania i miejsce rzeczywistego przebywania na terenie Niemiec. Mogą być także brani pod uwagę obywatele polscy zameldowani i przebywający na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. W takim wypadku stosuje się jednak rygorystyczne procesy sprawdzające nie tylko osobiste kontakty i więzi z narodem niemieckim, ale także bierze się pod uwagę korzyści jakie płynąć mogą z przyjęcia danego wnioskodawcy do grona członków narodu niemieckiego. Takie rozwiązanie wchodzi również w grę w wypadku obywateli polskich, którzy przez dłuższy okres przebywają i są zameldowani na terenie Republiki Federalnej Niemiec (np. z powodu małżeństwa z obywatelem niemieckim – wcale nierzadko spotyka się w Niemczech dwupaństwowców z polskim i niemieckim obywatelstwem oraz ich małżonka, który posiada wyłącznie obywatelstwo polskie). Jeśli jednak złożony zostanie wniosek o przyzanie „Einbuergerung”, to i tak w pierwszej kolejności zostanie sprawdzone, czy nie można by w danym przypadku stwierdzić posiadania już przez wnioskodawcę obywatelstwa niemieckiego „odziedziczonego” po niemieckich przodkach. Niemieckie obywatelstwo stwierdza się wtedy, a nie je przyznaje.
stwierdzenie posiadania niemieckiego obywatelstwa
Takie rozwiązanie stosuje się w wypadku posiadania niemieckiego obywatelstwa przez urodzenie z niemieckich przodków albo ich potomków.
Konstytucja niemiecka mówi wyraźnie w Art. 116, 1, że „Niemcem w rozumieniu tej ustawy zasadniczej jest – zastrzegając sobie inne regulacje prawne – ten, kto niemieckie obywatelstwo posiada albo jako uciekinier albo wypędzony narodowości niemieckiej lub jako jego współmałżonek albo potomek znalazł przyjęcie na obszarze Rzeszy Niemieckiej według stanu z 31.12.1937.”[1]
Przepis ów stwierdza zatem, że kto posiada przodków, których niemieckie obywatelstwo lub zamieszkanie na terenie Rzeszy Niemieckiej sprzed 31.12.1937 da się udokumentować i udowodnić, ma prawo starać się o stwierdzenia posiadania niemieckiego obywatelstwa. Ogólnie można jednak stwierdzić, że wszyscy, którzy zamieszkiwali przed 31.12.1937 na terenie Niemiec znajdowali się niejako automatycznie w posiadaniu niemieckiego obywatelstwa. Niekoniecznie musiałoby zostać owo nabycie urzędowo potwierdzone. W tamtych czasach nie przykładano bowiem tak wielkiej wagi do dokumentowania swego obywatelstwa, a było ogólnie przyjętą zasadą, że posiada się obywatelstwo kraju, w którym się mieszka. Na takiej zasadzie wszyscy, którzy przed końcem 1937 roku mieszkali na terenach należących do Niemiec (a dzisiaj leżących w Polsce jak np. Mazury, Śląsk, Pomorze, Wielkopolska) mieliby dzisiaj prawo (niezależnie czy czuli się Polakami czy Niemcami) do stwierdzenia ich niemieckiego obywatelstwa. Ich potomkowie zaś analogicznie również. Taka procedura prowadzona jest właśnie w wypadku stwierdzenia obywatelstwa.
Stwierdzenie obywatelstwa jest zatem powierdzeniem faktu, że wnioskodawca od dnia narodzin posiadał niemieckie obywatelstwo, gdyż miał niemieckich przodków (co wcześniej nie zostało np. urzędowo potwierdzone, gdyż wnioskodawca urodził się w Polsce z obywateli polskich, którzy np. nigdy nie występowali o stwierdzenie niemieckiego obywatelstwa chociaż mieliby do niego prawo, bo ich przodkowie mieszkali na terenie Niemiec i na tej podstawie mieli prawo do niemieckiego obywatelstwa).
uzyskanie obywatelstwa przez urodzenie na terenie Niemiec
Dotyczy dzieci urodzonych po 31.12.1999 na terenie Niemiec, których żadne z rodziców nie posiada niemieckiego obywatelstwa, ale od dłuższego czasu przebywają na terenie Niemiec.
Zakończenie
O ile do stwierdzenia niemieckiego obywatelstwa (naturalnie jeśli ma się rzeczywiście niemieckich przodków) oraz do przyznania niemieckiego obywatelstwa małżonkowi niemieckiego obywatela posiada się konstytucyjnie przyznane prawo, o tyle do przyznania go przez Einbürgerung nie ma się żadnego prawa, a jest ono stosowane po dokładnym rozważeniu wszystkich korzyści, które owo przyznanie niosłoby ze sobą dla państwa niemieckiego.
--------------------------------------------------------------------------------
1. Deutscher im Sinne dieses Grundgesetzes ist vorbehaltlich anderweitiger gesetzlicher Regelung, wer die deutsche Staatsangehörigkeit besitzt oder als Flüchtling oder Vertriebener deutscher Volkszugehörigkeit oder als dessen Ehegatte oder Abkömmling in dem Gebiete des Deutschen Reiches nach dem Stande vom 31. Dezember 1937 Aufnahme gefunden hat.
Kontakt
